Ontwikkelingen in het gebied

Natuurbegraafplaats Hoogengraven komt voort uit de behoefte om iets te doen voor de verbinding tussen de natuur en de mens. De mens neemt deel aan de natuurlijke keten van leven en dood. Hij komt eruit voort en keert er weer naar terug. Het natuurgebied en de natuurbegraafplaats worden onderhouden volgens het natuurbeheerplan van Stichting Heidehof. Dit plan is erop gericht om meer openheid in het gebied te brengen en ruimte te bieden aan pioniersoorten zoals korstmossen en heide. 

Dichtgegroeid
Bij aankoop van het gebied in 2015 was het terrein dichtgegroeid met Amerikaanse Vogelkers die vanwege het overwoekerende karakter ook wel ‘bospest’ wordt genoemd. Deze moeten grotendeels verwijderd worden om de oorspronkelijke bomen, zoals de eik, berk en grove den, ruimte te geven.  Het open karakter van de heide en stuifzand, samen met de daarbij behorende biodiversiteit, was volledig verdwenen. Onze doelstelling is om de kwaliteit van de natuur te verhogen in dit gebied en soorten die hier vroeger hoorden weer de ruimte te geven. Om een goed beeld te geven van de ontwikkeling in het gebied van 1850 tot 2015 kunt u deze link bekijken.

Natuurbeheerder
Sinds juni dit jaar is Ernstjan Penninkhof natuurbeheerder in ons mooie gebied. Voor de komende periode wil hij de natuurwaarden verhogen en meer gelaagdheid in het terrein te creëren. “Biodiversiteit is heel belangrijk voor een natuurgebied. Hoe meer verschillende soorten planten en bomen er zijn, hoe meer diverse soorten dieren er kunnen leven. Ook zorgt variatie ervoor dat een bos beter bestand is tegen ziektes, stormen en klimaatveranderingen”, vertelt Ernstjan. 

Her en der zijn al wat hazelaars en beuken aangeplant, zodat er meer diversiteit komt in het huidige bos met veelal grove dennen en berken. De grove dennen stammen nog uit het productiebos dat halverwege de jaren ‘80 is aangelegd. Die waren bedoeld voor de mijnbouw. Mijnbouwers gebruikten de ronde palen om hun schachten mee te stutten. De handige eigenschap van dennenhout is dat het eerst begint te kraken voor het breekt, zo konden mijnwerkers zich op tijd uit de voeten maken. 

Dood hout
“Dood hout is heel belangrijk voor dieren, je zou zelfs kunnen zeggen dat het van levensbelang is voor ze. Als een boom of stam dood is en hij staat niet te dicht bij een pad kun je die prima laten staan. Op staand dood hout komen weer andere insecten af dan op liggend hout. Insecten eten de dode boom van binnen op en spechten vinden het weer leuk om op zoek te gaan naar die insecten. Zo houdt je de cirkel van het leven in stand.”

Fauna
De schaapskudde van bijna 30 schapen geniet van de heerlijke voedzame maaltijden in het natuurgebied. Daar waar zij grazen hoeft er niet machinaal gemaaid te worden. Dat scheelt niet alleen qua duurzaamheid, maar zorgt ook dat de rust in het gebied wordt behouden. “De schapen worden voornamelijk ingezet om het gras weg te eten dat tussen de heide groeit, op die manier houden we de heide mooi open. In het bos zetten we ze minder snel uit. Het is natuurlijk fijn dat ze jong opschot van de vogelkers opeten, maar daarnaast eten ze ook opschot van struiken die we juist willen behouden, zoals de lijsterbes, krent en de hulst.”

Niet alleen de schapen genieten van ons gebied. Onze waterpoelen trekken weer een heleboel andere diersoorten aan. Ze dienen als voortplantingsplek voor amfibieën, libellen en andere insecten, maar ook als voedsel-, drink- en badder plek voor vogels en zoogdieren. Maar ook een das of een ree komt naar de poelen om te drinken. Er is diepteverschil in de poelen aangebracht en de ene wand is steiler dan de andere. Dit is allemaal om de biodiversiteit in het gebied te ondersteunen: de grootte en diepte van een poel heeft invloed op de dieren die er naar toe zullen komen. De ene kikkersoort leeft bijvoorbeeld liever in een diepe poel, terwijl de andere de voorkeur geeft aan een ondiepe poel. 

Toekomstplannen
In de toekomst moeten meer bomen ook een tegenwicht bieden tegen de Amerikaanse vogelkers. “Door een dichter kronendak ontstaat er meer schaduw en die zorgt er uiteindelijk voor dat de vogelkers daaronder minder goed groeit”, legt Ernstjan uit. “In de komende jaren wil ik ervoor zorgen dat de vogelkers beheersbaar is, helemaal uitroeien zal niet gaan lukken. We gaan met name inzetten op het verminderen van de zaaddruk. De zaden zorgen namelijk voor verspreiding en nieuwe opschot van de vogelkers. In het voorjaar kijken we  welke vogelkers gaat bloeien en die wordt dan weggehaald of geringd. Het voordeel van ringen is dan weer dat je eerst wel die schaduw houdt en niet meteen een gat hebt als je de kers weghaalt.”

Het komend jaar staat ook in het teken van monitoring. “We willen meer zicht op het aantal broedvogels wat hier leeft. Pas als je echt weet wat er leeft en gebeurt in je gebied, kun je op basis daarvan een plan maken.”Meer heide terugbrengen in het gebied is ook iets waar Ernstjan mee aan de gang gaat. “Er komen veel vlinders op af, waaronder de heivlinder die op de Rode Lijst staat. Van belang is dat je ook kale zandige plekjes tussen de heide laat ontstaan. Insecten warmen zich op in dat zand en krijgen daar energie van. Zo kunnen ze dan op jacht gaan of zich beter verdedigen.”

Het ontwikkelen van een sterk bos met een hoge biodiversiteit is een lang proces. Je begint met een kale zandvlakte, daar begint mos op te groeien, dan ontstaat er wat heide en kleine struikjes en uiteindelijk groeien er bomen. “Werken met pionierbomen is ook heel belangrijk. Je start bijvoorbeeld met dennen en berken en als die volwassen zijn krijg je langzaam meer eiken en beuken die in de schaduw van de berken gaan groeien.”

Vrijwilligers
Onze natuurploeg bestaat naast Ernstjan en Bram hoofdzakelijk uit vrijwilligers. Iedere dinsdagochtend houden zij flink huis in het gebied. Bijvoorbeeld door vogelkers er met wortel en al uit te trekken of de heide vrij te maken van jonge dennetjes. De schapen zijn daar namelijk niet zo dol op. 

Het gebied kan altijd extra handjes gebruiken, dus nieuwe vrijwilligers zijn van harte welkom! Door vrijwilliger te worden bij Hoogengraven helpt u mee met het onderhoud van de natuurbegraafplaats als geheel. Interesse? Bel ons op 0529 20 80 03 of stuur een e-mail naar info@hoogengraven.org